Poster_Mockup_2.jpg

018 Rebetiko

 

Ρεμπέτικο, 2024
Καιρός Πολιτισμού
Σχεδιασμός οπτικού υλικού καλλιτεχνικής έκθεσης

Rebetiko, 2024
Kairos Culture
Art exhibition ephemera design


Η θεματική έκθεση σύγχρονης τέχνης «Ρεμπέτικο» είναι μια έκθεση για την αγάπη, τη φυγή, το «χαροποιό πένθος» και όλες τις έννοιες, τις μνήμες και τον συμβολισμό που συνοδεύουν αυτό το «μεγάλο νεοελληνικό πολιτιστικό γεγονός», όπως πολύ ωραία το έχει χαρακτηρίσει ο συνθέτης Νίκος Μαμαγκάκης. Στόχος της είναι να εικονοποιήσει το ρεμπέτικο και τη μυθολογία του μέσα από μια σύγχρονη οπτική. Πώς ένας σύγχρονος εικαστικός μπορεί να συνδεθεί συναισθηματικά και να αποδώσει μέσα από εικόνες τα ρεμπέτικα τραγούδια, που, σύμφωνα με τον Ηλία Πετρόπουλο, είναι «τα άσματα των πληγωμένων, απλών, αγνών και αισθαντικών ψυχών της Ελλάδος»;

Καθώς η θεματική αφορά ένα πολυδιάστατο ζήτημα με πολλαπλές και βαθιές πολιτισμικές προεκτάσεις, κρίθηκε σκόπιμο να αποφευχθούν προφανείς εικονογραφικές λύσεις και να δομηθεί ένα αφήγημα ανώτερο από το ειδικό. Έτσι η προσέγγιση εστιάζει περισσότερο στο ίδιο το ερώτημα του τι αποτελεί σήμερα η κληρονομιά του ρεμπέτικου παρά στην απάντησή του, κάτι που άλλωστε συνάδει και με τον σκοπό της ίδιας της έκθεσης. Μέσω μιας καθαρής τυπογραφίας της οποίας η εστίαση αλλάζει από λέξη σε λέξη δημιουργείται η αίσθηση του θολού και του φευγαλέου, με οπτικές αναφορές τον καπνό, τη σκιά, ή και το σπρέι (ως μία σύνδεση με το graffiti, ως παραβατική, αστική μορφή έκφρασης του σήμερα). Ταυτόχρονα ο συνδυασμός serif και sans serif γραμματοσειρών αναπτύσσει έναν διάλογο μεταξύ του τοπικού και του διεθνούς — ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της ρεμπέτικης μουσικής — αναδεικνύοντας την ουσία της με έναν τρόπο τόσο διαχρονικό όσο και σύγχρονο. Στο φυλλάδιο, μία από τις βασικές έντυπες εφαρμογές, προστέθηκε επιπλέον φωτογραφικό υλικό το οποίο αποτελεί μέρος έκθεσης, με τον επιμελητή να σημειώνει πως «συνομιλεί με μια όψη του ρεμπέτικου που συνδέεται με την παραβατικότητα, την περιθωριοποίηση, την αντίδραση κατά της εξουσίας […] έχει την ευθύτητα και την ειλικρίνεια που συναντάμε και στα ρεμπέτικα.» Ως μία αναφορά στη μουσική πτυχή του θέματος το ανάπτυγμα του φυλλαδίου έχει τις διαστάσεις μίας θήκης βινυλίου, μία σύνδεση που ενισχύεται περαιτέρω και σχεδιαστικά.

The thematic contemporary art exhibition ‘Rebetiko’ is all about love, escape, ‘joyful mourning’, and all the thoughts, memories, and symbols associated with this ‘major occurrence in modern Greek culture’, as the composer Nikos Mamangakis has fittingly described it. It aims to represent rebetiko and its mythology through a contemporary visual outlook. How can a contemporary visual artist engage emotionally with and translate into image rebetiko music – ‘the songs of the wounded, the simple, pure, sensitive souls of Greece’, according to Elias Petropoulos?

As the subject refers to a multifaceted issue with multiple and deep cultural implications, it was deemed appropriate to avoid obvious iconographic solutions and to compose a narrative superior to the specific. Thus, the approach focuses more on the question of what constitutes the legacy of rebetiko today than on its answer, something that is also consistent with the purpose of the exhibition itself. Using clean typography whose focus varies from word to word we are given a sense of blur and fleetingness, with visual references to smoke, shadow, or spray paint (as a connection to graffiti, being a transgressive, urban form of expression of today). At the same time the combination of serif and sans serif fonts develops a dialogue between the local and the international — one of the core characteristics of rebetiko music — showcase its essence in a way that feels both timeless and contemporary. In the brochure, one of the main printed applications, photographic material (which is part of the exhibition) was also added, with the curator noting that it ‘converses with an aspect of rebetiko that is associated with delinquency, marginalisation, reaction against authority […] it has the directness and honesty that we also find in rebetiko.’ Making a reference to the subject’s musical side, the brochure spread has the dimensions of a vinyl sleeve, a connection that is further communicated graphically.